Nhiệt Miệng

Một trong những vấn đề về miệng khá phổ biến hiện nay là hiện tượng phồng rộp ở miệng gây đau rát, khó chịu, đặc biệt khi ăn nhai. Bệnh có thể xuất hiện ở hầu hết mọi đối tượng, tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu không được điều trị từ sớm. Vậy nhiệt miệng có nguyên nhân do đâu, cải thiện như thế nào là tốt nhất? Tất cả những giải đáp cho thắc mắc này sẽ có ngay trong bài viết dưới đây. 

Nhiệt miệng hay lở miệng, loét miệng chính là tên gọi của những vết loét nông nhỏ ở niêm mạc miệng, trong má, môi, trên nướu hoặc dưới lưỡi. Bệnh gây ra cảm giác đau đớn, khó khăn khi ăn nhai, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Ban đầu bạn sẽ thấy xuất hiện những đốm trắng nhỏ, hơi nhô lên ở niêm mạc, sau đó các đốm này sưng tấy, dễ vỡ tạo thành vết loét hình tròn hoặc oval, kích thước từ 1 - 2mm.

Theo các chuyên gia, nhiệt miệng được chia thành 2 loại như sau:

• Mức độ nhẹ: Vết loét đơn giản, xuất hiện từ 4 - 5 lần trong năm, mỗi lần kéo dài từ 5 - 7 ngày. Nguyên nhân chủ yếu khiến bệnh xuất hiện đó là ăn đồ ăn cay nóng hoặc cơ thể bị nóng trong.
• Mức độ phức tạp: Những vết loét biểu hiện rõ, có tính nghiêm trọng, kích thước lớn hơn và thường kéo dài từ 1 - 2 tuần, thậm chí lâu hơn. Nhiệt miệng loại này thường khởi phát do virus, đặc biệt là virus Herpes.

Triệu chứng

Thực tế khi bị nhiệt miệng, người ta rất dễ nhận biết bởi các triệu chứng của nó thường rõ ràng. Tuy nhiên bạn vẫn nên cẩn thận quan sát để tránh nhầm lẫn với một số bệnh răng miệng khác:

• Ở mặt trong của má, môi, mặt trên của miệng, đáy nướu hoặc lưỡi xuất hiện một hoặc nhiều đốm đỏ, sưng lên và trở nên lở loét.
• Trung tâm những vết nhiệt miệng thường có màu trắng hoặc vàng.
• Kích thước vết loét thường nhỏ, từ 1 - 2mm.
• Khi bắt đầu lành thương, vết nhiệt miệng chuyển sang màu xám.
• Người bệnh có cảm giác ngứa nhẹ, đau miệng, khi ăn sẽ thấy đau, xót vô cùng khó chịu.
• Những trường hợp nặng hơn còn gặp hiện tượng sốt, sưng hạch bạch huyết, cơ thể mệt mỏi, suy nhược.

Nguyên nhân

Có rất nhiều yếu tố làm xuất hiện vết nhiệt miệng, ban đầu được cho là do vùng nướu, má, lưỡi có vết thương nhỏ khi ăn uống, vệ sinh răng miệng. Ngoài ra, người ta còn xác định được những nguyên nhân khiến bệnh khởi phát như:

• Cơ thể thiếu chất: Khi cơ thể không được bổ sung đầy đủ dưỡng chất cần thiết như vitamin B, C, sắt, kẽm, folate sẽ gây suy giảm hệ miễn dịch và sức đề kháng, từ đó tạo điều kiện để vi khuẩn tấn công khoang miệng, gây nhiệt miệng.
• Tổn thương ở miệng: Một trong những nguyên nhân bị nhiệt miệng thường gặp nhất đó chính là những tổn thương xuất hiện từ trước. Vết thương có thể do quá trình vệ sinh răng miệng tác động quá mạnh, vô tình cắn phải lưỡi, má, ăn đồ ăn quá cứng, thủ thuật trong nha khoa hay tai nạn. Khi vết thương hở, vi khuẩn có cơ hội xuất hiện, phát triển khiến tổn thương trở nên nghiêm trọng hơn, tăng nguy cơ bị bệnh.

• Bệnh Celiac: Celiac được biết đến là bệnh rối loạn đường ruột do cơ thể nhạy cảm với gluten. Những đối tượng bị Celiac có nguy cơ bị nhiệt miệng nhưng tỷ lệ không cao, kèm theo đó có thể bị các triệu chứng như suy nhược cơ thể, teo nhung mao,...
• Bệnh về đại tràng, dạ dày: Đây cũng được xem là một trong những yếu tố tác động khiến bạn bị nhiệt miệng. Người bị bệnh viêm loét đại tràng, viêm dạ dày, bệnh Crohn thường xuất hiện những vết loét nhỏ trên miệng gây cảm giác khó chịu, khó khăn khi ăn nhai dẫn đến cơ thể không hấp thụ được chất dinh dưỡng, dễ bị vàng da hoặc bệnh lý về răng miệng.
• Sự thay đổi nội tiết tố: Cơ thể phụ nữ thường xuyên bị thay đổi nội tiết tố trong các trường hợp như trước và sau kỳ kinh nguyệt, trong giai đoạn mang thai, từ đó thân nhiệt có sự biến đổi đột ngột, tăng giảm thất thường. Đây chính là yếu tố khiến niêm mạc miệng dễ có cơ hội phồng rộp, tạo nên vết loét ở miệng.
• Bệnh HIV: Đối tượng mắc HIV đều có hệ miễn dịch bị suy giảm, cơ thể mất dần sức đề kháng, không thể chống lại sự tấn công của vi khuẩn và các tác nhân gây hại từ bên ngoài. Qua đó các bộ phận trong khoang miệng cũng gặp nhiều vấn đề hơn, gây nhiệt miệng.

Vết loét miệng thông thường có thể kéo dài từ 7 - 10 ngày, lành thương sau 1 - 3 tuần do đó nhiều người có suy nghĩ rằng bệnh sẽ tự khỏi và không đáng lo ngại. Thực tế các chuyên gia cho biết nhiệt miệng tuy không gây nguy hiểm trực tiếp đến sức khỏe nhưng nếu không được điều trị từ sớm và dứt điểm vẫn tiềm ẩn một số biến chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống:

• Khó khăn khi ăn uống: Nhiệt miệng có đặc trưng là những vết loét kích thước từ 1 - 2mm, màu trắng hoặc tấy đỏ, sưng lên khỏi bề mặt niêm mạc. Người bệnh thường có cảm giác đau rát, xót vô cùng khó chịu. Đặc biệt khi ăn uống, nhất là đồ ăn cay nóng, có vị chua, mặn. Khi đó bạn sẽ cần phải kiêng khem nhiều nhóm thực phẩm, đồng thời gây ra cảm giác chán ăn, về lâu dài khiến cơ thể suy nhược, thiếu hụt chất dinh dưỡng.
• Cơ thể mệt mỏi, uể oải: Như đã nói, quá trình ăn uống gặp nhiều khó khăn kèm theo cảm giác đau rát liên tục trong miệng khiến người bệnh rơi vào trạng thái mệt mỏi, uể oải, không có tinh thần làm việc, học tập. Ngoài ra, nếu nhiệt miệng xuất hiện do một số bệnh lý từ trước, người bệnh cũng phải chịu những cơn đau kéo dài.
• Vết loét lan rộng: Ban đầu, vết nhiệt miệng hình thành với kích thước khá nhỏ, tuy nhiên nếu hệ miễn dịch ngày càng suy giảm, vi khuẩn liên tục tấn công khiến vết loét lan rộng ra lưỡi, nướu, hai bên má, môi,... Khi đó bạn sẽ phải chịu cảm giác đau nhức khó chịu nhiều ngày liên tục, thậm chí là sốt nhẹ.
• Viêm mô tế bào: Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của nhiệt miệng nếu không được chữa trị từ sớm đó là viêm mô tế bào. Lúc này vùng nướu ngày càng sưng to hơn, chuyển thành màu đỏ đậm. Đồng thời hạch bạch huyết có thể sưng tấy lớn cảnh báo vi khuẩn tấn công nhiều và hiện tượng nhiễm trùng diễn ra nghiêm trọng.
• Biểu hiện của bệnh lý nguy hiểm: Các chuyên gia cho biết, nhiệt miệng có thể là triệu chứng điển hình của bệnh về đường ruột, dạ dày, HIV. Bởi thế trong trường hợp vết loét không tự lành thương sau khoảng 7 ngày, bạn cần thăm khám để tìm hiểu nguyên nhân, xác định liệu mình có đang mắc các bệnh mãn tính này hay không. Một số trường hợp bị viêm nướu, viêm mô tế bào, thậm chí là ung thư khoang miệng nhưng không được phát hiện, vô cùng nguy hiểm.

Do tiềm ẩn nhiều nguy hại, người bệnh nhiệt miệng không được chủ quan. Nếu các triệu chứng không có dấu hiệu thuyên giảm, thậm chí trở nên nghiêm trọng hơn khiến bạn không thể chịu đựng được cảm giác đau rát, sưng tấy, hãy ngay lập tức tìm đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và có hướng điều trị phù hợp nhất.

Nhiệt miệng rất dễ nhận biết bằng mắt thông thường thông qua những vết loét ở lưỡi, môi, hai bên má hay nướu. Tùy theo mức độ bệnh khác nhau, bạn có thể lựa chọn phương pháp cải thiện sao cho phù hợp nhất như sử dụng nguyên liệu tự nhiên tại nhà hoặc dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

Cải thiện tại nhà

Thông thường, với hiện tượng nhiệt miệng không quá nghiêm trọng, vừa mới xuất hiện và vết loét chưa lan rộng, bạn hoàn toàn có thể sử dụng các nguyên liệu sẵn có tại nhà để cải thiện. Các mẹo này thường an toàn, không gây hại cho khoang miệng hay sức khỏe tổng thể, đồng thời giúp tiết kiệm thời gian, chi phí mà vẫn mang đến hiệu quả tích cực.

Một số cách chữa nhiệt miệng tại nhà bạn có thể tham khảo như sau:

• Dùng nước muối: Nước muối sinh lý có khả năng sát trùng, khử khuẩn, hỗ trợ tiêu diệt vi khuẩn, vi nấm và những tác nhân gây hại khác. Đồng thời nguyên liệu này cũng giúp vết lở loét nhanh chóng được phục hồi. Cách thực hiện rất đơn giản, bạn chỉ cần dùng nước muối sinh lý được bán ở hiệu thuốc, súc miệng trong khoảng 30 giây rồi nhổ ra, tiến hành nhiều lần trong ngày và mỗi lần cách nhau từ 2 - 3 tiếng.
• Sử dụng mật ong: Mật ong được biết đến là nguyên liệu giàu giá trị dinh dưỡng, đồng thời có chứa thành phần giúp kháng viêm, diệt khuẩn, chống nhiễm trùng thứ cấp, tạo lớp màng bảo vệ niêm mạc miệng và đẩy nhanh quá trình phục hồi tổn thương. Người bệnh hãy lấy mật ong nguyên chất, thoa trực tiếp lên vết loét ở miệng mỗi ngày 4 lần hoặc kết hợp cùng bột nghệ để đắp lên vết thương 2 - 3 lần/ngày sẽ thấy hiệu quả cải thiện tích cực.

• Dùng trà hoa cúc: Đã có không ít trường hợp khỏi nhiệt miệng khi sử dụng trà hoa cúc bởi đây là nguyên liệu có khả năng giảm đau nhanh, chữa lành vết thương. Đặc biệt trong hoa cúc còn chứa thành phần có tác dụng chống viêm, sát trùng, chống oxy hóa. Bạn lấy một túi trà hoa cúc pha trà để súc miệng 3 - 4 lần trong ngày, kết hợp lấy túi trà đắp lên vết nhiệt miệng, giữ nguyên trong 2 - 3 phút để các hoạt chất làm dịu vết thương và loại bỏ vi khuẩn tốt nhất.
• Uống bột sắn dây: Rất nhiều đối tượng bị nhiệt miệng do cơ thể nóng trong, bốc hỏa. Trong khi đó, sắn dây được biết đến là nguyên liệu có tác dụng thanh nhiệt, giải độc rất tốt, có khả năng đẩy lùi hiện tượng nóng trong cùng những tổn thương do nhiệt miệng gây ra. Khi thực hiện, bạn lấy 2 - 3 thìa bột sắn dây, hòa cùng 1 ly nước nóng khoảng 250ml và uống trực tiếp, mỗi ngày khoảng 2 ly. Có thể điều chỉnh lượng bột sắn dây theo sở thích cá nhân, tuy nhiên cần chú ý tuyệt đối không dùng nguyên liệu này cho người đang điều trị bệnh tiểu đường, ung thư vú hoặc đang dùng thuốc tamoxifen, methotrexate,...

Sử dụng thuốc

Trong trường hợp nhiệt miệng tiến triển ở mức độ nặng hoặc áp dụng các mẹo tại nhà không có sự cải thiện, người bệnh nên sử dụng thuốc. Các loại thuốc Tây y cho hiệu quả nhanh chóng, tuy nhiên bạn cần tuân thủ đúng theo chỉ định của bác sĩ để tránh những tác hại không mong muốn.

• Thuốc bôi Oracortia: Đây là thuốc thuộc nhóm steroid, được điều chế dưới dạng thuốc mỡ. Oracortia cho tác dụng giảm viêm, hỗ trợ làm lành vết loét ở hầu họng, khoang miệng, chữa khỏi hoàn toàn được bệnh nhiệt miệng chỉ trong thời gian ngắn. Cách sử dụng được khuyến cáo đó là dùng một lượng thuốc vừa đủ thoa lên vùng bị lở loét trước khi đi ngủ hoặc sau khi ăn xong, mỗi ngày từ 2 - 3 lần.

• Kamistad N: Một sản phẩm thuốc trị nhiệt miệng của Đức được tin dùng đó chính là Kamistad N. Thuốc có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, ngăn ngừa nhiễm trùng tốt, giúp giảm nhanh cảm giác đau rát, khó chịu của nhiệt miệng. Người bệnh cần vệ sinh sạch khoang miệng, sau đó thoa một lớp gel trực tiếp lên vết thương, mỗi ngày 3 lần và kiên trì từ 5 - 7 ngày, chú ý không ăn uống gì ngay sau khi bôi.
• Mouthpaste: Sản phẩm được sản xuất bởi Công ty Cổ phần Dược phẩm Medipharco, điều chế dưới dạng gel bôi tiện lợi. Mouthpaste có thành phần chính là triamcinolone acetonide hỗ trợ đẩy lùi các triệu chứng của bệnh, ngăn ngừa vết loét lan rộng và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Người bệnh sử dụng thuốc 2 – 3 lần mỗi ngày, dùng lượng gel vừa đủ thoa lên vết loét, không nên bôi quá dày hoặc trên diện rộng, đồng thời không dùng liên tục quá 8 ngày.

Nhiệt miệng có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào, do nhiều nguyên nhân khác nhau và thường tái phát liên tục gây ảnh hưởng đến sức khỏe, cuộc sống. Để tăng hiệu quả điều trị cũng như phòng bệnh tốt nhất, bạn nên chú ý một số vấn đề sau:

• Vệ sinh răng miệng đúng cách, mỗi ngày đánh răng 2 lần vào sáng - tối, sử dụng lực tác động vừa đủ, không quá mạnh để tránh gây ra tổn thương.
• Ưu tiên sử dụng nước muối sinh lý để súc miệng hàng ngày, giúp tiêu diệt vi khuẩn, nấm và những tác nhân gây hại khác.
• Không sử dụng vật cứng, nhọn, tăm lớn để lấy thức ăn mắc ở kẽ răng vì điều này sẽ làm tăng nguy cơ răng, nướu, lưỡi bị tổn thương, bạn nên dùng chỉ nha khoa để đảm bảo an toàn.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, bổ sung thực phẩm có lợi và tránh nhóm đồ ăn gây hại, dễ gây kích ứng như thực phẩm nhiều dầu mỡ, quá cay, nóng, quá mặn hoặc chứa nhiều acid.

• Một số trường hợp bị nhiệt miệng do căng thẳng kéo dài, do vậy bạn nên kiểm soát tâm trạng của bản thân, tránh tiêu cực, lo lắng.
• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao, nâng cao sức đề kháng, đồng thời bổ sung 2 - 2,5 lít nước mỗi ngày giúp ngăn ngừa tình trạng khô miệng.
• Việc sử dụng thuốc trị nhiệt miệng cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ, không tự ý mua và dùng khi chưa biết công dụng, tác hại hay liều lượng của nó.
• Thăm khám răng miệng định kỳ để sớm phát hiện những bất thường nếu có và tìm biện pháp xử lý ngay.

Nhiệt miệng mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng nhưng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống. Đồng thời đây có thể là biểu hiện của một số bệnh lý mãn tính khác, do đó bạn không được chủ quan. Tốt nhất bạn nên tìm gặp bác sĩ để được thăm khám, chẩn đoán và nhận hướng điều trị phù hợp ngay khi xuất hiện các triệu chứng, đảm bảo an toàn cho bản thân.